Czy białka są głównym źródłem energii dla naszego organizmu?

Białka nie są głównym źródłem energii dla ludzkiego organizmu, mimo że pełnią wiele innych kluczowych funkcji. W codziennym metabolizmie energię czerpiemy przede wszystkim z węglowodanów i tłuszczów. Jednak białka mogą być wykorzystane jako alternatywne źródło energii, gdy poziom podstawowych substratów energetycznych jest niewystarczający. W artykule omówimy dokładnie, jaka jest rola białek w organizmie, ich podstawowe funkcje oraz sytuacje, w których stają się źródłem energii.

Rola białek w organizmie – funkcje podstawowe

Białka stanowią budulec komórek i tkanek, co jest fundamentalne dla utrzymania struktury organizmu. Odpowiadają za naprawę uszkodzonych elementów tkanek oraz ich regenerację. Ponadto białka pełnią istotne funkcje transportowe, między innymi uczestnicząc w przenoszeniu żelaza i tlenu w ciele. Ważnym aspektem ich działania jest również rola jako katalizatorów reakcji biochemicznych, czyli enzymów, które przyspieszają procesy metaboliczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu [1][3].

Białka są zbudowane z aminokwasów, które są podstawowymi „cegiełkami” naszego organizmu. Ich różnorodność i struktura pozwalają na realizację wielu złożonych funkcji biologicznych, nie tylko energetycznych, lecz także regulacyjnych i ochronnych [4].

Białka jako źródło energii – kiedy i jak?

Pomimo że białka mogą być wykorzystywane jako źródło energii, nie jest to ich główna rola. W sytuacjach, gdy organizm nie dysponuje wystarczającą ilością węglowodanów i tłuszczów, białka stają się zastępczym substratem energetycznym. Proces ten polega na przekształceniu aminokwasów w cukry (glukoneogeneza) lub ciała ketonowe, które mogą być następnie zużywane do produkcji energii w komórkach [2].

Jednak wykorzystywanie białek do celów energetycznych nie jest efektywne ani korzystne długoterminowo, ponieważ wiąże się z rozkładem struktur budulcowych organizmu, co może prowadzić do utraty masy mięśniowej i osłabienia funkcji metabolicznych. Dlatego organizm stara się unikać tego procesu, wybierając w pierwszej kolejności węglowodany i tłuszcze do produkcji energii.

Zapotrzebowanie na białko – normy i różnice fizjologiczne

Dzienna dawka białka dla dorosłych wynosi około 0,9 g na kilogram masy ciała. Jednak zapotrzebowanie to ulega zwiększeniu w zależności od stanu fizjologicznego organizmu. Kobiety w ciąży potrzebują około 1,2 g białka na kilogram masy ciała dziennie, natomiast kobiety karmiące nawet 1,45 g/kg mc./dobę [2].

Podobnie osoby starsze powinny zwiększyć spożycie białka do około 1,2 g/kg masy ciała na dobę, co jest konieczne, aby zapobiec utracie masy mięśniowej i zachować prawidłową funkcję metaboliczną. U dzieci i młodzieży zapotrzebowanie jest wyższe ze względu na intensywny wzrost organizmu [2][4].

Podsumowanie i praktyczne wnioski

Białka pełnią w organizmie przede wszystkim funkcje budulcowe, transportowe i enzymatyczne. Ich rola jako źródła energii jest warunkowa i występuje głównie w stanach niedoboru węglowodanów i tłuszczów. W takich sytuacjach organizm przekształca aminokwasy białkowe w substraty energetyczne, ale proces ten nie jest preferowany ani efektywny na dłuższą metę [2][3].

Z tego powodu zaleca się odpowiednie spożycie węglowodanów i tłuszczów, aby zabezpieczyć funkcję energetyczną organizmu, a białka traktować przede wszystkim jako niezbędny element budulcowy i funkcjonalny. Zapewnienie właściwej dawki białka jest ważne w różnych okresach życia oraz stanach fizjologicznych, co podkreślają zalecenia żywieniowe.

Źródła:

• [1] https://noyopharm.com/rola-bialek-w-organizmie-dlaczego-bialka-w-diecie-sa-nam-potrzebne
• [2] https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/bialko-rola-w-organizmie-zapotrzebowanie-i-dobre-zrodla-pokarmowe/
• [3] https://centrumrespo.pl/dieta/dobre-zrodla-makroskladnikow-bialko/
• [4] http://pacjent.gov.pl/aktualnosc/bialko-dlaczego-jest-wazne